စစ္မႈမထမ္းမေနရ စနစ္ဆိုသည္မွာ တပ္မေတာ္အတြင္းရွိ တပ္ဖြဲ႔အသီးသီးတို႔အတြက္ အမိန္႔အရ မျဖစ္မေန ဝင္ေရာက္အမႈထမ္းေစသည္႔ စနစ္ျဖစ္သည္။ ေရွးေဟာင္း အေထာက္အထားမ်ားအရ ဤသို႔ေသာ စနစ္ကို ေရွးႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကတည္းက အသံုးျပဳခဲ႔ၾကေပသည္။ ေရွးအခါက ဘာသာေရးဆုိင္ရာ အေဆာက္အံုမ်ား တည္ေဆာက္မႈအတြက္ မျဖစ္မေန လာေရာက္ လုပ္အားေပးရန္အတြက္ အရြယ္ေရာက္သူတုိင္း မျဖစ္မေန လာေရာက္တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေစျခင္း စနစ္ကို က်င္႔သံုးခဲ႔ၾကၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ အစိုးရအဖြဲ႔အစည္းမ်ားမွ ၎တို႔၏ စည္းမ်ဥ္းမ်ားအရ တိုင္းျပည္အတြက္ လိုအပ္ခ်က္ေၾကာင္႔ သက္ဆိုင္ရာ တပ္မေတာ္မ်ားသို႔ နုိင္ငံသားမ်ားအား မျဖစ္မေန အမႈထမ္းေစျခင္း စနစ္အျဖစ္ အသြင္ေျပာင္း အသံုးျပဳခဲ႔ၾကသည္။

စစ္မႈမထမ္းမေနရ စနစ္သည္ ဥပေဒ (သို့) စည္းမ်ဉ္းစည္းကမ္း ျပ႒ာန္းခ်က္အရ မျဖစ္မေနလုပ္ရေသာ အလုပ္ျဖစ္သည္။ စစ္မႈမထမ္းမေနရ စနစ္ကို အသံုးမျပဳေသာ နုိင္ငံေပါင္းမ်ားစြာလည္ရွိသည္။ အျခား ဆင္တူရိုးမွား စနစ္မ်ား ျဖစ္သည္႔ အေပ်ာ္တမ္းတပ္ဖြဲ႔မ်ား၊ အၿမဲတမ္းမဟုတ္သည္႔ တပ္ဖြဲ႔မ်ား (စစ္ပြဲရွိခ်ိန္မွသာ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ရေသာ တပ္ဖြဲ႔မ်ား) ဟူ၍လည္း ဖြဲ႔စည္း က်င္႔သံုးၾကသည္။

ၿဗိတိန္ ႏွင္႔ ၾသစေတးလ် နိုင္ငံမ်ားတြင္ စစ္မႈမထမ္းမေနရ စနစ္ကို စစ္ပြဲျဖစ္စဥ္ ကာလမ်ားတြင္ က်င္႔သံုးသည္။ ဒုတိယ ကမာၻစစ္ကာလတြင္ ဂ်ပန္နုိင္ငံ၌ အမ်ိဳးသမီးမ်ားႏွင္႔ ကေလးမ်ား အားလံုးကို စက္ရံုမ်ားသို႔ အမႈမထမ္းမေနရ ထမ္းေဆာင္ေစသည္႔ စနစ္ကို က်င္႔သံုးခဲ႔သည္။

တပ္မေတာ္တြင္ စစ္မႈမထမ္းမေနရစနစ္ကို ပထမဆံုး က်င္႔သံုးခဲ႔သူဟု ယူဆရသူမွာ ျပင္သစ္ဘုရင္ နပိုလီယန္ ျဖစ္သည္။ နပိုလီယန္သည္ ပထမ ျပင္သစ္အင္ပါယာ၏ ဧကရာဇ္ျဖစ္ၿပီး ၁၇၆၉ တြင္ ေမြးဖြားကာ ၁၈၂၁ တြင္ ကြယ္လြန္ခဲ႔သည္။ နပိုလီယန္လက္ထပ္တြင္ စစ္မႈမထမ္းမေနရစနစ္ကို က်င္႔သံုးခဲ႔ျခင္းေၾကာင္႔ ျပင္သစ္တပ္မေတာ္ႀကီးသည္ ဥေရာပတြင္ အင္အားအႀကီးဆံုး ျဖစ္လာခဲ႔သည္။

စစ္မႈမထမ္းမေနရ စနစ္သည္ တိုင္းတပါးႏွင္႔ စစ္ျဖစ္ပါက အေကာင္းဆံုး ရလဒ္ေတြကို ရရွိေစနုိင္ၿပီး ဒီမိုကေရစီ သို႔ အျမင္႔ဆံုးနည္းႏွင္႔ ခ်ဥ္းကပ္ျခင္းျဖစ္သည္။ ဥပမာ ပထမ ကမာၻစစ္အတြင္းက ကေနဒါ၊ ေအာစေၾတးလ်နဲ႔ နယူးဇီလန္ နုိင္ငံေတြကို ၾကည္႔နိုင္သည္။ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲသည္ အေကာင္းဆံုး သာဓက ျဖစ္ၿပီး ရုရွားႏွင္႔ တရုတ္တို႔လည္း ဤစနစ္ကို က်င္႔သံုးလာၾကသည္။


နိုင္ငံအမ်ားစုတြင္ စစ္မႈမထမ္း ဥပေဒ ကို အမ်ိဳးသားမ်ားအတြက္သာ ျပဌာန္းခဲ႔ၾကသည္။ အစၥေရးကဲ႔သလို႔ေသာ အခ်ိဳ႕နိုင္ငံမ်ားတြင္ေတာ႔ အမ်ိဳးသမီးမ်ားကိုပါ တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေစခဲ႔သည္။ ဒုုတိယ ကမာၻစစ္အတြင္းတြင္ ၿဗိတိန္နုိင္ငံႏွင္႔ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုတို႔တြင္ စစ္မႈမထမ္းမေနရစနစ္ေၾကာင္႔ တာဝန္ထမ္းေဆာင္လွ်က္ရွိေသာ အမ်ိဳးသမီး အမ်ားအျပားကို ေတြ႔နုိင္သည္။ အေမရိကန္ တို႔အေနနဲ႔လည္း စစ္မႈမထမ္းမေနရေၾကာင္႔ ဝင္ေရာက္တာဝန္ထမ္းေဆာင္ေနရေသာ အမ်ိဳးသမီး စစ္သူနာျပဳ အမ်ားအျပားကို ဂ်ပန္နုိင္ငံသို႔ ေစလႊတ္ခဲ႔ဖူးသည္။

ျမန္မာနုိင္ငံတြင္ တပ္မေတာ္ စတင္ဖြဲ႔စည္းစဥ္ကာလ ကတည္းက စစ္မႈမထမ္းမေနရစနစ္ကို မက်င္႔သံုးခဲ႔ေသာ္လည္း ထိုအခ်ိန္ကတည္းက ျမန္မာ႔တပ္မေတာ္ကို တည္ေထာက္သူတစ္ဦးျဖစ္သည္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္းမွ အေျခအေနအရ လိုအပ္လွ်င္နုိင္ငံသားအားလံုး စစ္မႈထမ္းသင္႔ပါက ထမ္းရမည္ျဖစ္ေၾကာင္႔ ေျပာၾကားခဲ႔သည္။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ဆန္း က်ဆံုးၿပီးေနာက္ ထိုစနစ္လည္း အေကာင္အထည္ မေပၚနိုင္ခဲ႔ေပ။ သို႔ေသာ္ SSA ေခၚ ရွမ္းျပည္ တပ္မေတာ္ တြင္ ရွမ္းျပည္သားတုိင္း အသက္ ၁၈ ႏွစ္မွ ၄၅ ႏွစ္ထိ ၅ ႏွစ္ထိ စစ္မႈမထမ္းမေနရစနစ္ကို လြန္ခဲ႔တဲ႔ ၁၀ ႏွစ္ကတည္းက က်င္႔သံုးလွ်က္ ရွိသည္။ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ DKBA ေခၚ တိုးတက္ေသာ ကရင္ဗုဒၶဘာသာ တပ္မေတာ္မွ သထံုၿမိဳ႕နယ္အတြင္းရွိ ဝင္းဒရယ္၊ ဝါးဘိုး အစရွိသည္႔ ရြာေပါင္း (၇၂) ရြာတြင္ ေနထိုင္ေသာ ကရင္ရြာသားမ်ားကို အမိန္႔ထုတ္ျပန္၍ က်င္႔သံုးခဲ႔သည္။

1. အခ်ိန္ျပည္႔ေက်ာင္းတက္ေနရသူမ်ား (ထိုသူမ်ားအေနျဖင္႔ ေက်ာင္းတက္ေနစဥ္ ကာလ တစ္ေလွ်ာက္တြင္ ကင္းလြတ္ခြင္႔ ရရွိမည္ျဖစ္ၿပီး။ ေက်ာင္းၿပီးသြားလွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေက်ာင္းမွ ထြတ္လိုက္ရလွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း ျပည္လည္ စစ္မႈထမ္းရမည္ ျဖစ္သည္။)
2. သိပၸံဆုိင္ရာ အဆင္႔ျမင္႔ သုေတသန လုပ္ေဆာင္ေနသူမ်ား၊ ပရဂူဘြဲ႔ ရရွိထားသူမ်ားႏွင္႔ ထိုထက္ ျမင္႔ေသာ ဘြဲမ်ား ရရွိသူမ်ား။
3. ေဆးေထာက္ခံခ်က္ မရသူမ်ား (သို႔) က်န္းမာေရးအရ ကင္းလြတ္ခြင္႔ရသူမ်ား။
4. သားသမီး ႏွစ္ဦးထက္ ပိုသည္႔ မိခင္မ်ား
5. သာသနာ႔ဝန္ထမ္းမ်ား
   

• အန္ဒိုရာ
• ေကာ႔စတာရီစာ
• မီခရိုနီးရွား
• ဂရိေနဒါ
• အိုက္စလန္
• ကီရီဘာတီ
• လိုက္ခ်္တန္စတင္း
• မာရွယ္ကၽြန္း
• မာရီယာက်ဳစ္
  
• မိုနာကို
  
• နာရူး
  
• ပလာဦး
  
• ပနားမား
  
• ဆာမုိရာ
  
• ဆန္ မာရီနို
  
• ဆိုလိုမြန္ ကၽြန္း
  
• က်ဴဗာလု
  
• ဗာတီကန္စီးတီး
  

စစ္မႈမထမ္းမေနရစနစ္ မက်င္႔သံုးေသာနုိင္ငံမ်ား

အေရးေပၚ အေျခအေနမ်ားတြင္သာ စစ္မႈမထမ္းမေနရ စနစ္ က်င္႔သံုးေသာ နုိင္ငံမ်ား

• ဘီလီဇီး
  
• ဘိုလီးဗီးယား
  
• ခ်ီလီ
  
• အင္ဒိုနီးရွား
  
• ဂ်ေမကာ
  
• အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု
  
  
• ဥရုေဂြး
  

စစ္မႈမထမ္းမေနရစနစ္ႏွင္႔ ဆႏၵအေလွ်ာက္ စစ္မႈထမ္းေစေသာ စနစ္ႏွစ္ခုလံုး က်င္႔သံုးေသာ နုိ္င္ငံမ်ားမွာ

စိစစ္ေရြးခ်ယ္၍သာ စစ္မႈမထမ္းမေနရ စနစ္ က်င္႔သံုးေသာ နုိင္ငံမ်ား

အရပ္သား၊ လက္နက္မဲ႔ႏွင္႔ စစ္မတိုက္ရသည္႔ စစ္မႈတမ္း စနစ္ က်င္႔သံုးေသာ ႏိုင္ငံမ်ား

• အန္ဂိုလာ
  
• အယ္ဂ်ီးရီးယား
  
• ေၾသာစတီးယား (အရပ္သား စစ္မႈထမ္း ၉ လႏွင္႔ တပ္မေတာ္တြင္း ၆ လ )
• ဘီလာရုစ္
  
• ဘူရ္ကီနာ
  
• ဆိုက္ပရက္စ္
  
• ဒိန္းမက္
  
• အိစတိုးနီးယား
  
• ဖင္လန္ (အရပ္သား စစ္မႈထမ္း ၁ ႏွစ္ ႏွင္႔ တပ္မေတာ္တြင္း တစ္ႏွစ္ )
• ဂရိ
  
• ေနာ္ေဝ
  
• ဆြတ္ဇာလန္ (အရပ္သား စစ္မႈထမ္း ၁ ႏွစ္ႏွင္႔ ၁ လ၊ တပ္မေတာ္တြင္း ၉ လ )

စစ္မႈမထမ္းမေနရစနစ္ က်င္႔သံုးေသာ နုိင္ငံမ်ား

တစ္ႏွစ္ ေအာက္ စစ္မႈထမ္းရေသာ

တစ္ႏွစ္ခြဲ ထမ္းေဆာင္ေစေသာ နုိင္ငံမ်ား

လက္နက္မဲ႔မပါပဲ စစ္မႈထမ္းသီးသန္႔ တစ္နွစ္ခြဲ ႏွင္႔ အထက္ က်င္႔သံုးေသာ နုိင္ငံမ်ား

အနာဂါတ္တြင္ စစ္မႈမထမ္းမေနရစနစ္ကို ဖ်တ္သိမ္းဖို႔ အစီအစဥ္ရွိေနသာ နုိင္ငံမ်ား

• ထိုင္ဝမ္ (၂၀၁၄)
• ယူကရိန္း