Facebook ကို စွန့်ခွာသင့်ပြီလား (၂) ~ Facebook ကို စြန္႕ခြာသင္႕ၿပီလား (၂)
Posted by Admin in အေထြေထြ ဗဟုသုတ
ဖေ့စ်ဘုတ် ကို စွန့်ခွာသင့်ပြီလား
ပြီးခဲ့တဲ့ရက်ပိုင်းမှာပဲ လူမှုကွန်ယက် မီဒီယာကြီး ဖေ့စ်ဘုတ်က သူတို့ရဲ့ နည်းပညာလုံခြုံရေးစည်း ကျိုးပေါက်သွားတာမို့ အသုံးပြုသူ သန်း ၅၀ လောက်ရဲ့ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာအချက်အလက်တွေ ပေါက်ကြားသွားတယ်လို့ ဝန်ခံလိုက်ပါတယ်။
ဒီပြဿနာဟာ မြန်မာပြည်မှာလဲ ဖြစ်ခဲ့ပြီးတော့ တချို့သော အသုံးပြုသူတွေရဲ့ အကောင့်တွေဟာ အလိုအလျောက် Log out ဖြစ်ကုန်ကြတာမျိုးတွေ ဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။ ဒါဟာ ဖေ့စ်ဘုတ်ရဲ့ ၁၄ နှစ်တာသမိုင်းမှာ အဆိုးရွားဆုံး လုံခြုံရေးကျိုးပေါက်မှုဖြစ်ပါတယ်။
ဒါဟာ ၆ လတာ ကာလအတွင်းမှာ ဖေ့စ်ဘုတ်ကုမ္ပဏီ တက်ခဲ့တဲ့ ဒုတိယအကြိမ်မြောက် အချက်အလက်ပေါက်ကြားမှု ပြဿနာဖြစ်ပါတယ်။ ပထမတစ်ကြိမ်တုန်းကလည်း Cambridge Analytica အရှုပ်တော်ပုံကြောင့် ဖေ့စ်ဘုတ်အနေနဲ့ နာမည်ပျက်စရာ အရှက်ရစရာကိစ္စတွေ ဖြစ်ခဲ့ပါသေးတယ်။ အဲ့ဒီတစ်ကြိမ်တုန်းကတော့ ဖေ့စ်ဘုတ်ကိုယ်တိုင် အသုံးပြုသူတွေရဲ့ အချက်အလက်တွေကို အသုံးချခွင့်ပေးခဲ့တာဖြစ်ပါတယ်။
လွန်ခဲ့တဲ့ မတ်လတွေတုန်းကလည်း Tesla နဲ့ Mozilla တိုလို နာမည်ကျော် နည်းပညာလုပ်ငန်းကြီးတွေကအစ Cambridge Analytica အရှုပ်တော်ပုံနဲ့ ပတ်သတ်ပြီး ဖေ့စ်ဘုတ်ကို သပိတ်မှောက်ခဲ့ကြပါတယ်။ Tesla ရဲ့ အကြီးအကဲ Elon Musk ဟာဆိုရင် သူတို့ရဲ့ ကားကုမ္ပဏီ Tesla နဲ့ အာကာသသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်း SpaceX တို့ရဲ့ ဖေ့စ်ဘုတ် page တွေကို ဖျက်ချလိုက်တဲ့အထိပါပဲ။ ဒါကြောင့် ဖေ့စ်ဘုတ် ဟာ သန်းဆယ်နဲ့ချီ Like လုပ်ထားတဲ့ Page တစ်ချို့ကို ဆုံးရှုံးသွားပါတယ်။
Mozilla ကတော့ သူ့ Browser ပေါ်က အသုံးပြုသူတွေကို ဖေ့စ်ဘုတ် ရဲ့ ကြော်ငြာတွေ မမြင်ရအောင် ပိတ်ပင်ထားခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ဂျာမနီအခြေစိုက် Commerzbank နဲ့ အီလက်ထရွန်နစ်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်သူ Sonos တို့ကလည်း ဖေ့စ်ဘုတ်မှာ ကြော်ငြာထည့်သွင်းမှုကို ရပ်နားခဲ့ပါတယ်။
ဒါနဲ့တင်မပြီးသေးပါဘူး WhatsApp ရဲ့ ပူးတွဲတည်ထောင်သူ Brian Acton ကလည်း #deleteဖေ့စ်ဘုတ် ဆိုတဲ့ Campaign ကို စတင်ခဲ့ပြီး ဒါဟာ ဖေ့စ်ဘုတ်ကို စွန့်ခွာရမယ့်အချိန်လို့ တိုက်တွန်းခဲ့ဖူးပါတယ်။ မြန်မာပြည်မှာတော့ တပ်ချုပ်ရဲ့ ေ့ဖစ်ဘုတ်စာမျက်နှာ ပိတ်သိမ်းခံရချိန်မှာ ဖေ့စ်ဘုတ်ကို စွန့်ခွာသွားသူတွေ ရှိခဲ့ပါတယ်။
Cambridge Analytica ရဲ့ အချက်အလက်အလွဲသုံးစားလုပ်မှုပြဿနာအပြင် နိုင်ငံတကာ ပြဿနာတွေမှာ ဖေ့စ်ဘုတ်ရဲ့ ရပ်တည်မှုသဘောထားတွေကြောင့် နိုင်ငံတကာ ဖေ့စ်ဘုတ်သုံးစွဲသူတွေကတော့ ဖေ့စ်ဘုတ်အပေါ် ယုံကြည်မှုကျဆင်းလာပြီးတော့ ဆက်သုံးသင့်မသုံးသင့် ဝိဝါဒကွဲစရာအခြေအနေဖြစ်လာပါတယ်။
ဒါပေမယ့် ဒီအရှုပ်တော်ပုံ ပြဿနာတွေမဖြစ်ပွားခင် လွန်ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၇ အောက်တိုဘာလောက်ကတည်းက စာရေးဆရာ စကော့တ် ဂယ်လိုဝေးက သူ့ရဲ့ The Four ဆိုတဲ့စာအုပ်မှာ ဖေ့စ်ဘုတ် ရဲ့ ဒီလို အချက်အလက်အလွဲသုံးစားမှုတွေရှိနေတယ်ဆိုတာကို ကြိုတင်သတိပေးခဲ့ဖူးပါတယ်။
“လူမှုကွန်ယက် ကုမ္ပဏီတစ်ခုသည် သင့်ကလေးငယ်၏ ထောင်ပေါင်းများစွာသော ဓာတ်ပုံများကို ဆန်းစစ် စစ်ဆေးသည်၊ သင့်ဖုန်းကို Activate လုပ်၍ ချောင်းမြောင်းခိုးယူနားဆင်နိုင်သည့် ဝတ္ထုပစ္စည်းတစ်ခုသဖွယ်အသုံးချသည်၊ ယင်းနောက် အဆိုပါ အချက်အလက်များကို Fortune 500 စာရင်းဝင်ကုမ္ပဏီများထံ ရောင်းချလိုက်လေသည်။ …. ကျွနု်ပ်တို့သည် မိမိတို့၏ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အချက်အလက်များကို ခပ်လွယ်လွယ်ပင် သတိမမူပဲ ပစ်ထားမိနေကြသေ်ာလည်း ၎င်းကုမ္ပဏီများကမူ ၎င်းတို့အကျိုးအမြတ်အတွက် ယင်းအချက်အလက်များကို ရယူအသုံးချနေကြသည်။” ဆိုပြီး လွန်ခဲ့တဲ့ ၆ လကျော်ကတည်းက ဂယ်လိုဝေးက ပြင်းပြင်းထန်ထန်ထုတ်ဖော်ဝေဖန်ခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူ့ဝေဖန်မှုတွေ မှန်ကန်တယ်ဆိုတာကိုတော့ လူတွေက ခုချိန်မှ သတိထားမိလာကြတာပါ။
အထူးသဖြင့် Cambridge Analytica ရဲ့အချက်အလက် အလွဲသုံးစားမှု အရှုပ်တော်ပုံ ပါ်ပေါက်လာတဲ့အချိန်မှာမှဖြစ်ပါတယ်။ Cambridge Analytica ဟာ ၂၀၁၆ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲအပါအဝင် ဖောက်သည်တစ်ချို့ရဲ့ ကိုယ်ကျိုးအတွက် အသုံးချဖို့ ဖေ့စ်ဘုတ် သုံးစွဲသူ သန်း ၅၀ ရဲ့ အချက်အလက်တွေကို အလွဲသုံးစားပြုလုပ်ခဲ့တာပါ။ ခုတစ်ခါထပ်ဖြစ်တဲ့ လုံခြုံရေးစည်းကျိုးပေါက်မှုနဲ့ ထပ်မံပေါင်းလိုက်မယ်ဆိုရင် ဖေ့စ်ဘုတ်ဟာ တစ်နှစ်ထဲမှာတင် အသုံးပြုသူ သန်း ၁၀၀ ရဲ့ အချက်အလက်တွေကို အလွဲသုံးစားပြုလုပ်မယ့်သူတွေဆီ ရောက်ရှိသွားစေခဲ့ပြီဖြစ်ပါတယ်။ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီကနေ ဘယ်လောက်အတိုင်းအတာ ပမာဏအထိ အချက်အလက်တွေ ပေါက်ကြားသွားတယ်ဆိုတာ ဘယ်သူမှ အတိအကျ မသိနိုင်သေးပါဘူး။
တကယ်တမ်းအားဖြင့် ဒီလိုဖြစ်ပျက်ရခြင်းဟာ ဖေ့စ်ဘုတ် ရဲ့ အချက်အလက်အသေးစိတ် မှတ်တမ်းတင်မှုကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။ ဖေ့စ်ဘုတ် ဟာ အသုံးပြုသူတစ်ယောက်ရဲ့ အမည်ရင်း၊ မွေးသက္ကရာဇ်စတဲ့ အသေးစိတ်အချက်အလက်တွေအပါအဝင် အချက်အလက်အမျိုးအစား ၇၁ မျိုးအထိ သတ်မှတ်ပြီး ခွဲခြားမှတ်တမ်းတင်ထားလေ့ရှိပါတယ်။ အဲဒီအမျိုးအစားခွဲခြား မှတ်တမ်းတင်မှုမှာ Chat history တွေ၊ သွားခဲ့တဲ့ Check-in ဝင်ခဲ့တဲ့ နေရာတွေ၊ ဝါသနာ၊ အလေ့အကျင့်၊ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုနဲ့ နိုင်ငံရေးအမြင်စတာတွေပါဝင်ပါတယ်။ ကာလရှည်ကြာလွန်းသွားလို့ မရှိတော့ဘူးလို့ မမှတ်ယူပါနဲ့။ ဖေ့စ်ဘုတ် ဟာ အသေးအမွှားအသေးစိတ်အချက်အလက်လေးတွေကအစ မှတ်တမ်းတင်ထားတာပါ။ ဖျက်ချလိုက်တဲ့ Chat recoed တွေနဲ့ Search history တွေက အစပါဝင်ပါတယ်။ ဘယ်လို Device တွေ သုံးတယ်၊ ဘယ်လို Operation System တွေ သုံးတယ်၊ ဘယ် Browser တွေ အများဆုံး အသုံးပြုတယ်ဆိုတာမျိုးနဲ့ ခရီးသွားရင် ဘာတွေလုပ်တတ်တယ်ဆိုတာမျိုးတွေကိုလည်း သူတို့သိရှိနေပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ဘယ်လို Page တွေကို Like လုပ်ထားတယ်၊ ဘယ်လို Status တွေ တင်လေ့ရှိတယ်၊ သူငယ်ချင်း များတယ် နည်းတယ်၊ ဘယ်လိုလူမျိုးကို သူငယ်ချင်းအဖြစ် ထားလေ့ရှိတယ်၊ အလုပ်အကိုင်အခြေအနေဘယ်လိုရှိတယ်နဲ့ ပေါင်းသင်းဆက်ဆံရေးမှာ ဘယ်အခြေအနေရှိတယ်ဆိုတာတွေကို မှတ်တမ်းတင်ထားတာကြောင့် သူတို့နဲ့ ကိုက်ညီမယ့် ကြော်ငြာတွေကို ကိုက်ညှိပေးပို့နိုင်နေတာဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလို အသေးစိတ် မှတ်တမ်းတင်တတ်တဲ့ ဖေ့စ်ဘုတ် ဆီကနေ အချက်အလက်တွေ ပေါက်ကြားသွားတာဖြစ်တာကြောင့် ယခုပြဿနာတွေမှာ လူတစ်ဦးချင်းစီကနေ ဘယ်လောက် အချက်အလက်တွေပေါက်ကြားသွားသလဲဆိုတာကို ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းက အသုံးပြုသူတွေက ဝိုင်းပြီးစိုးရိမ်နေကြတာဖြစ်ပါတယ်။
နည်းပညာလောကမှာ ဒီလိုပြဿနာမျိုးတွေက ခုမှဖြစ်ပေါ်လာတာမဟုတ်ပဲနဲ့ LinkedIn နဲ့ လူမှုရေးဖောက်ပြန်သူတွေအသုံးပြုတဲ့ Ashley Madison တို့လို လူမှုကွန်ယက်ဝက်ဘ်ဆိုက်မျိုးတွေလည်း အချက်အလက်ပေါက်ကြားမှုမျိုးတွေ ဖြစ်ခဲ့ဖူးပါတယ်။
ဒါပေမယ့်လည်း အသုံးပြုသူတွေ တွေးနေကြသလိုမျိုး တကယ်ကို ဖေ့စ်ဘုတ် ရဲ့ အဆုံးသတ်အချိန်ကို ရောက်ပြီလား? ဖေ့စ်ဘုတ် ကို စွန့်ခွာရမယ့်အချိန်ရောက်ပြီလား? ဆိုတာကတော့ ဖြေဖို့ ခက်နေဆဲဖြစ်ပါတယ်။
Tesla နဲ့ Mozilla တို့ကိုယ်တိုင် ဖေ့စ်ဘုတ် ကို သပိတ်မှောက်ခဲ့ကြပေမယ့် ဒါဟာ ယာယီသာဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါ့အပြင် WhatsApp ရဲ့ ပူးတွဲတည်ထောင်သူ Brian Acton က ဖေ့စ်ဘုတ် ကို စွန့်ခွာရမယ့်အချိန်လို့ ဆိုခဲ့ပေမယ့် ဖေ့စ်ဘုတ် ကပိုင်ဆိုင်တဲ့ Instagram ကိုတော့ သူဟာ ခုထိ ဆက်သုံးနေခဲ့ပါတယ်လို့ ဆိုပြန်ပါတယ်။
ကမ္ဘာ့လူဦးရေ ၃ ပုံ ၂ ပုံလောက် အသုံးပြုနေတဲ့ ဖေ့စ်ဘုတ် ကို စွန့်ခွာဖို့ဆိုတာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေအတွက်ရော သာမန်အသုံးပြုသူတွေအတွက်ပါ ပြောသလောက်တော့ မလွယ်လှတာမြင်ရပါတယ်။ ဖေ့စ်ဘုတ် ဟာ အသုံးပြုသူတွေအတွက် တခြား Social Media တွေထက် ပိုပြည့်စုံတဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို ဖန်တီးပေးထားသလို ပိုကျယ်ပြန့်တဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းကိုလည်း ချိတ်ဆက်ပေးထားပါတယ်။ ဒီအခြေအနေဟာ ကြော်ငြာရှင်တွေအတွက်လည်း လက်လွှတ်ဖို့ ခက်ခဲတဲ့ အခြေအနေဖြစ်ပါတယ်။
ဂယ်လိုဝေးရဲ့ စာထဲမှာတော့ မီဒီယာတွေ၊ အစိုးရတွေနဲ့ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေကိုယ်တိုင်က ဖေ့စ်ဘုတ် ကို အလိုလိုက်အကြိုက်ဆောင်မြှောက်ပင့်ခဲ့ကြသလို အကန့်အသတ်မဲ့ အရင်းအနှီးတွေနဲ့ စိတ်တိုင်းကျ ချယ်လှယ်ခွင့်တွေလည်း ပေးမိခဲ့တာကြောင့် ဒီအခြေအနေကို ရောက်လာတာဖြစ်ပြီး ခုတော့ သူတို့ကို ဇာတ်ကြိုးသတ်ဖို့ ခက်နေပြီလို့ ဆိုပါတယ်။
ဂယ်လိုဝေးပြောခဲ့သလိုပဲ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေသာမကပဲ လူတွေကိုယ်တိုင်လည်း ဖေ့စ်ဘုတ် ကို တကယ့်ဘဝရဲ့ တခြားမျက်နှာစာလို အသုံးချနေကြတာကြောင့် စွန့်ခွာဖို့ ခက်နေလိမ့်ဦးမှာဖြစ်ပါတယ်။
<Zawgyi>
ျပီးခဲ့တဲ့ရက္ပိုင္းမွာပဲ လူမႈကြန္ယက္ မီဒီယာၾကီး ေဖ့စ္ဘုတ္က သူတို႔ရဲ႕ နည္းပညာလံုျခံဳေရးစည္း က်ိဳးေပါက္သြားတာမို႔ အသံုးျပဳသူ သန္း ၅၀ ေလာက္ရဲ႕ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာအခ်က္အလက္ေတြ ေပါက္ၾကားသြားတယ္လို႔ ဝန္ခံလိုက္ပါတယ္။
ဒီျပႆနာဟာ ျမန္မာျပည္မွာလဲ ျဖစ္ခဲ့ျပီးေတာ့ တခ်ိဳ႕ေသာ အသံုးျပဳသူေတြရဲ႕ အေကာင့္ေတြဟာ အလိုအေလ်ာက္ Log out ျဖစ္ကုန္ၾကတာမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ဒါဟာ ေဖ့စ္ဘုတ္ရဲ႕ ၁၄ ႏွစ္တာသမုိင္းမွာ အဆိုးရြားဆံုး လံုျခံဳေရးက်ိဳးေပါက္မႈျဖစ္ပါတယ္။
ဒါဟာ ၆ လတာ ကာလအတြင္းမွာ ေဖ့စ္ဘုတ္ကုမၸဏီ တက္ခဲ့တဲ့ ဒုတိယအၾကိမ္ေျမာက္ အခ်က္အလက္ေပါက္ၾကားမႈ ျပႆနာျဖစ္ပါတယ္။ ပထမတစ္ၾကိမ္တုန္းကလည္း Cambridge Analytica အရႈပ္ေတာ္ပံုေၾကာင့္ ေဖ့စ္ဘုတ္အေနနဲ႔ နာမည္ပ်က္စရာ အရွက္ရစရာကိစၥေတြ ျဖစ္ခဲ့ပါေသးတယ္။ အဲ့ဒီတစ္ၾကိမ္တုန္းကေတာ့ ေဖ့စ္ဘုတ္ကိုယ္တုိင္ အသံုးျပဳသူေတြရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြကို အသံုးခ်ခြင့္ေပးခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။
လြန္ခဲ့တဲ့ မတ္လေတြတုန္းကလည္း Tesla နဲ႔ Mozilla တိုလို နာမည္ေက်ာ္ နည္းပညာလုပ္ငန္းၾကီးေတြကအစ Cambridge Analytica အရႈပ္ေတာ္ပံုနဲ႔ ပတ္သတ္ျပီး ေဖ့စ္ဘုတ္ကို သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။ Tesla ရဲ႕ အၾကီးအကဲ Elon Musk ဟာဆိုရင္ သူတို႕ရဲ႕ ကားကုမၸဏီ Tesla နဲ႔ အာကာသသယ္ယူပို႔ေဆာင္ေရးလုပ္ငန္း SpaceX တို႔ရဲ႕ ေဖ့စ္ဘုတ္ page ေတြကို ဖ်က္ခ်လိုက္တဲ့အထိပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ေဖ့စ္ဘုတ္ ဟာ သန္းဆယ္နဲ႔ခ်ီ Like လုပ္ထားတဲ့ Page တစ္ခ်ိဳ႕ကို ဆံုးရံႈးသြားပါတယ္။
Mozilla ကေတာ့ သူ႕ Browser ေပၚက အသံုးျပဳသူေတြကို ေဖ့စ္ဘုတ္ ရဲ႕ ေၾကာ္ျငာေတြ မျမင္ရေအာင္ ပိတ္ပင္ထားခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဂ်ာမနီအေျခစိုက္ Commerzbank နဲ႔ အီလက္ထရြန္နစ္ပစၥည္းထုတ္လုပ္သူ Sonos တို႔ကလည္း ေဖ့စ္ဘုတ္မွာ ေၾကာ္ျငာထည့္သြင္းမႈကို ရပ္နားခဲ့ပါတယ္။
ဒါနဲ႔တင္မျပီးေသးပါဘူး WhatsApp ရဲ႕ ပူးတြဲတည္ေထာင္သူ Brian Acton ကလည္း #deleteေဖ့စ္ဘုတ္ ဆိုတဲ့ Campaign ကို စတင္ခဲ့ျပီး ဒါဟာ ေဖ့စ္ဘုတ္ကို စြန္႔ခြာရမယ့္အခ်ိန္လို႔ တိုက္တြန္းခဲ့ဖူးပါတယ္။ ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ တပ္ခ်ဳပ္ရဲ႕ ေ့ဖစ္ဘုတ္စာမ်က္ႏွာ ပိတ္သိမ္းခံရခ်ိန္မွာ ေဖ့စ္ဘုတ္ကို စြန္႔ခြာသြားသူေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။
Cambridge Analytica ရဲ႕ အခ်က္အလက္အလြဲသံုးစားလုပ္မႈျပႆနာအျပင္ ႏိုင္ငံတကာ ျပႆနာေတြမွာ ေဖ့စ္ဘုတ္ရဲ႕ ရပ္တည္မႈသေဘာထားေတြေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာ ေဖ့စ္ဘုတ္သံုးစြဲသူေတြကေတာ့ ေဖ့စ္ဘုတ္အေပၚ ယံုၾကည္မႈက်ဆင္းလာျပီးေတာ့ ဆက္သံုးသင့္မသံုးသင့္ ဝိဝါဒကြဲစရာအေျခအေနျဖစ္လာပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ ဒီအရႈပ္ေတာ္ပံု ျပႆနာေတြမျဖစ္ပြားခင္ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၁၇ ေအာက္တိုဘာေလာက္ကတည္းက စာေရးဆရာ စေကာ့တ္ ဂယ္လိုေဝးက သူ႕ရဲ႕ The Four ဆုိတဲ့စာအုပ္မွာ ေဖ့စ္ဘုတ္ ရဲ႕ ဒီလို အခ်က္အလက္အလြဲသံုးစားမႈေတြရွိေနတယ္ဆိုတာကို ၾကိဳတင္သတိေပးခဲ့ဖူးပါတယ္။
“လူမႈကြန္ယက္ ကုမၸဏီတစ္ခုသည္ သင့္ကေလးငယ္၏ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာေသာ ဓာတ္ပံုမ်ားကို ဆန္းစစ္ စစ္ေဆးသည္၊ သင့္ဖုန္းကို Activate လုပ္၍ ေခ်ာင္းေျမာင္းခိုးယူနားဆင္ႏုိင္သည့္ ဝတၳဳပစၥည္းတစ္ခုသဖြယ္အသံုးခ်သည္၊ ယင္းေနာက္ အဆိုပါ အခ်က္အလက္မ်ားကို Fortune 500 စာရင္းဝင္ကုမၸဏီမ်ားထံ ေရာင္းခ်လုိက္ေလသည္။ …. ကၽြႏု္ပ္တို႔သည္ မိမိတို႔၏ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ခပ္လြယ္လြယ္ပင္ သတိမမူပဲ ပစ္ထားမိေနၾကေသ္ာလည္း ၎ကုမၸဏီမ်ားကမူ ၎တို႔အက်ိဳးအျမတ္အတြက္ ယင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို ရယူအသံုးခ်ေနၾကသည္။” ဆိုျပီး လြန္ခဲ့တဲ့ ၆ လေက်ာ္ကတည္းက ဂယ္လိုေဝးက ျပင္းျပင္းထန္ထန္ထုတ္ေဖာ္ေဝဖန္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူ႕ေဝဖန္မႈေတြ မွန္ကန္တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ လူေတြက ခုခ်ိန္မွ သတိထားမိလာၾကတာပါ။
အထူးသျဖင့္ Cambridge Analytica ရဲ႕အခ်က္အလက္ အလြဲသုံုးစားမႈ အ႐ႈပ္ေတာ္ပုံ ပၚေပါက္လာတဲ့အခ်ိန္မွာမွျဖစ္ပါတယ္။ Cambridge Analytica ဟာ ၂၀၁၆ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု ေရြးေကာက္ပြဲအပါအဝင္ ေဖာက္သည္တစ္ခ်ိဳ႕ရဲ႕ ကုိယ္က်ိဳးအတြက္ အသံုးခ်ဖို႔ ေဖ့စ္ဘုတ္ သုံးစြဲသူ သန္း ၅၀ ရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြကို အလြဲသုံးစားျပဳလုပ္ခဲ့တာပါ။ ခုတစ္ခါထပ္ျဖစ္တဲ့ လံုျခံဳေရးစည္းက်ိဳးေပါက္မႈနဲ႔ ထပ္မံေပါင္းလုိက္မယ္ဆိုရင္ ေဖ့စ္ဘုတ္ဟာ တစ္ႏွစ္ထဲမွာတင္ အသံုးျပဳသူ သန္း ၁၀၀ ရဲ႕ အခ်က္အလက္ေတြကို အလြဲသံုးစားျပဳလုပ္မယ့္သူေတြဆီ ေရာက္ရွိသြားေစခဲ့ျပီျဖစ္ပါတယ္။ လူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ခ်င္းစီကေန ဘယ္ေလာက္အတုိင္းအတာ ပမာဏအထိ အခ်က္အလက္ေတြ ေပါက္ၾကားသြားတယ္ဆိုတာ ဘယ္သူမွ အတိအက် မသိႏုိင္ေသးပါဘူး။
တကယ္တမ္းအားျဖင့္ ဒီလိုျဖစ္ပ်က္ရျခင္းဟာ ေဖ့စ္ဘုတ္ ရဲ႕ အခ်က္အလက္အေသးစိတ္ မွတ္တမ္းတင္မႈေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ ေဖ့စ္ဘုတ္ ဟာ အသံုးျပဳသူတစ္ေယာက္ရဲ႕ အမည္ရင္း၊ ေမြးသကၠရာဇ္စတဲ့ အေသးစိတ္အခ်က္အလက္ေတြအပါအဝင္ အခ်က္အလက္အမ်ိဳးအစား ၇၁ မ်ိဳးအထိ သတ္မွတ္ျပီး ခြဲျခားမွတ္တမ္းတင္ထားေလ့ရွိပါတယ္။ အဲဒီအမ်ိဳးအစားခြဲျခား မွတ္တမ္းတင္မႈမွာ Chat history ေတြ၊ သြားခဲ့တဲ့ Check-in ဝင္ခဲ့တဲ့ ေနရာေတြ၊ ဝါသနာ၊ အေလ့အက်င့္၊ ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးအျမင္စတာေတြပါဝင္ပါတယ္။ ကာလရွည္ၾကာလြန္းသြားလို႔ မရွိေတာ့ဘူးလို႔ မမွတ္ယူပါနဲ႔။ ေဖ့စ္ဘုတ္ ဟာ အေသးအမႊားအေသးစိတ္အခ်က္အလက္ေလးေတြကအစ မွတ္တမ္းတင္ထားတာပါ။ ဖ်က္ခ်လုိက္တဲ့ Chat recoed ေတြနဲ႔ Search history ေတြက အစပါဝင္ပါတယ္။ ဘယ္လို Device ေတြ သံုးတယ္၊ ဘယ္လို Operation System ေတြ သံုးတယ္၊ ဘယ္ Browser ေတြ အမ်ားဆံုး အသံုးျပဳတယ္ဆိုတာမ်ိဳးနဲ႔ ခရီးသြားရင္ ဘာေတြလုပ္တတ္တယ္ဆိုတာမ်ိဳးေတြကိုလည္း သူတို႔သိရွိေနပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ ဘယ္လို Page ေတြကို Like လုပ္ထားတယ္၊ ဘယ္လို Status ေတြ တင္ေလ့ရွိတယ္၊ သူငယ္ခ်င္း မ်ားတယ္ နည္းတယ္၊ ဘယ္လိုလူမ်ိဳးကို သူငယ္ခ်င္းအျဖစ္ ထားေလ့ရွိတယ္၊ အလုပ္အကိုင္အေျခအေနဘယ္လိုရွိတယ္နဲ႔ ေပါင္းသင္းဆက္ဆံေရးမွာ ဘယ္အေျခအေနရွိတယ္ဆိုတာေတြကို မွတ္တမ္းတင္ထားတာေၾကာင့္ သူတို႔နဲ႔ ကိုက္ညီမယ့္ ေၾကာ္ျငာေတြကို ကိုက္ညွိေပးပို႔ႏုိင္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီလို အေသးစိတ္ မွတ္တမ္းတင္တတ္တဲ့ ေဖ့စ္ဘုတ္ ဆီကေန အခ်က္အလက္ေတြ ေပါက္ၾကားသြားတာျဖစ္တာေၾကာင့္ ယခုျပႆနာေတြမွာ လူတစ္ဦးခ်င္းစီကေန ဘယ္ေလာက္ အခ်က္အလက္ေတြေပါက္ၾကားသြားသလဲဆိုတာကို ကမၻာတစ္ဝွမ္းက အသံုးျပဳသူေတြက ဝိုင္းျပီးစိုးရိမ္ေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။
နည္းပညာေလာကမွာ ဒီလိုျပႆနာမ်ိဳးေတြက ခုမွျဖစ္ေပၚလာတာမဟုတ္ပဲနဲ႔ LinkedIn နဲ႔ လူမႈေရးေဖာက္ျပန္သူေတြအသံုးျပဳတဲ့ Ashley Madison တို႔လို လူမႈကြန္ယက္ဝက္ဘ္ဆိုက္မ်ိဳးေတြလည္း အခ်က္အလက္ေပါက္ၾကားမႈမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။
ဒါေပမယ့္လည္း အသံုးျပဳသူေတြ ေတြးေနၾကသလုိမ်ိဳး တကယ္ကို ေဖ့စ္ဘုတ္ ရဲ႕ အဆံုးသတ္အခ်ိန္ကို ေရာက္ျပီလား? ေဖ့စ္ဘုတ္ ကို စြန္႔ခြာရမယ့္အခ်ိန္ေရာက္ျပီလား? ဆိုတာကေတာ့ ေျဖဖုိ႔ ခက္ေနဆဲျဖစ္ပါတယ္။
Tesla နဲ႔ Mozilla တို႔ကိုယ္တုိင္ ေဖ့စ္ဘုတ္ ကို သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ၾကေပမယ့္ ဒါဟာ ယာယီသာျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ WhatsApp ရဲ႕ ပူးတြဲတည္ေထာင္သူ Brian Acton က ေဖ့စ္ဘုတ္ ကို စြန္႔ခြာရမယ့္အခ်ိန္လို႔ ဆိုခဲ့ေပမယ့္ ေဖ့စ္ဘုတ္ ကပိုင္ဆုိင္တဲ့ Instagram ကိုေတာ့ သူဟာ ခုထိ ဆက္သံုးေနခဲ့ပါတယ္လို႔ ဆိုျပန္ပါတယ္။
ကမၻာ့လူဦးေရ ၃ ပံု ၂ ပံုေလာက္ အသံုးျပဳေနတဲ့ ေဖ့စ္ဘုတ္ ကို စြန္႔ခြာဖို႔ဆိုတာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြအတြက္ေရာ သာမန္အသံုးျပဳသူေတြအတြက္ပါ ေျပာသေလာက္ေတာ့ မလြယ္လွတာျမင္ရပါတယ္။ ေဖ့စ္ဘုတ္ ဟာ အသံုးျပဳသူေတြအတြက္ တျခား Social Media ေတြထက္ ပိုျပည့္စံုတဲဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကို ဖန္တီးေပးထားသလို ပိုက်ယ္ျပန္႔တဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းကိုလည္း ခ်ိတ္ဆက္ေပးထားပါတယ္။ ဒီအေျခအေနဟာ ေၾကာ္ျငာရွင္ေတြအတြက္လည္း လက္လႊတ္ဖို႔ ခက္ခဲတဲ့ အေျခအေနျဖစ္ပါတယ္။
ဂယ္လိုေဝးရဲ႕ စာထဲမွာေတာ့ မီဒီယာေတြ၊ အစိုးရေတြနဲ႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံသူေတြကိုယ္တုိင္က ေဖ့စ္ဘုတ္ ကို အလုိလုိက္အၾကိဳက္ေဆာင္ေျမွာက္ပင့္ခဲ့ၾကသလို အကန္႔အသတ္မဲ့ အရင္းအႏွီးေတြနဲ႔ စိတ္တုိင္းက် ခ်ယ္လွယ္ခြင့္ေတြလည္း ေပးမိခဲ့တာေၾကာင့္ ဒီအေျခအေနကို ေရာက္လာတာျဖစ္ျပီး ခုေတာ့ သူတို႔ကို ဇာတ္ၾကိဳးသတ္ဖို႔ ခက္ေနျပီလို႔ ဆိုပါတယ္။
ဂယ္လိုေဝးေျပာခဲ့သလိုပဲ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြသာမကပဲ လူေတြကိုယ္တုိင္လည္း ေဖ့စ္ဘုတ္ ကို တကယ့္ဘဝရဲ႕ တျခားမ်က္ႏွာစာလို အသံုးခ်ေနၾကတာေၾကာင့္ စြန္႔ခြာဖို႔ ခက္ေနလိမ့္ဦးမွာျဖစ္ပါတယ္။
Monywa Gazette
.jpg)
