• လူကို စိတ္ကအုပ္စိုး၍ စိတ္ကို စဥ္းစားတက္တဲ႔ အသိဥာဏ္က အုပ္စိုးတယ္။

• စိတ္ဓာတ္ပ်က္လွ်င္ ဒုကၡႀကီးလာ၏၊ စိတ္ဓာတ္တက္လွ်င္ ဒုကၡေသးသြား၏၊ စီးပြားပ်က္လွ်င္လည္း စိတ္ဓာတ္မပ်က္ႏွင္႔၊ က်န္းမာေရးပ်က္လည္း စိတ္ဓာတ္မပ်က္ႏွင္႔။

• သတၱ၀ါအားလံုး၏ ကံၾကမၼာ စိတ္ဓာတ္တြင္သာရွိသည္။

• စူးစိုက္ေသာသမာဓိသည္ စိတ္တန္ခိုး။ စိတ္ဓာတ္ၾကြယ္၀မွ လူၾကြယ္၀သည္။ စိတ္ဓာတ္သန္မွ လူသန္သည္။ စိတ္မြဲလွ်င္ လူလည္းမြဲေတာ႔သည္။

• ေသာကစိတ္သည္ အေထြေထြေသာ ဒုကၡဆင္းရဲျခင္း၏ ျမစ္ဖ်ားခံရာျဖစ္သည္။

• စိတ္တို႔မည္သည္ ညစ္မည္ဆိုလွ်င္ တိုး၍တိုး၍သာ ညစ္ၿပီးမညစ္ေတာ႔ပါဘူးဆိုလွ်င္ တစ္ေန႔တစ္ျခား အညစ္ေျပသြားေတာ႔သည္။

• ေအာင္စိတ္ရွိမွေအာင္ျမင္မည္။

• ရႈံးနိမ္႔မႈသည္ ရဲစြမ္းသတၱိရွသူတို႔အဖို႔ ေအာင္ျမင္ျခင္းတက္လွမ္းရန္ ခုတံုးမ်ားျဖစ္သည္။

• လူတစ္ေယာက္၏ စိတ္ေနသေဘာထားကို ၾကည္႔လွ်င္ ထိုသူ၏ အနီးစပ္ဆံုးလူမ်ား၏ ဆက္ဆံေရး ကိုၾကည္႔ပါ။

• စိတ္သေဘာထား ႀကီးျမတ္သူတို႔သည္ ႀကီးၾကယ္ျမင္႔ျမတ္ေသာ ရည္မွန္းခ်က္ကိုသာ ေမွ်ာ္မွန္း ထားၾကသည္။

• စိတ္ဆိုးစဥ္ စကားမေျပာႏွင္႔။ မွန္ေသာစကားဆိုမွ ေက်ာ္ေဇာ၏ ေက်ာ္ေဇာမွ အလုပ္တြင္၏။

• စိတ္ဓာတ္ရင္႔က်က္ ႀကံ႕ခိုင္တည္ၿမဲေစရန္မွာ တစ္ခဏလုပ္၍မရႏိုင္၊ စြဲၿမဲစူးစိုက္ အခ်ိန္ေပးလုပ္ယူရမည္။

• စိတ္ဆိုးျခင္းသည္ ေခတၱရူးျခင္းတစ္မ်ိဳးပင္။

• ေလာက၌ စိတ္ကူးရံုသာစိတ္ကူးၿပီး အလုပ္တစ္စံုတစ္ခု မလုပ္ဘဲ ႀကီးပြားျခင္းရယ္လို႔မရွိ။ စိတ္ကူးကို စြန္႔စြန္႔စားစား လုပ္ခဲ႔သူေတြသာ ႀကီးပြားတိုးတက္ခဲ႔၏။ ႀကီးပြားသူတိုင္းသည္ အပင္ပန္းခံ ႀကိဳးႀကိဳးစားလုပ္ၾကသည္။

• အလြန္ညံ႔ဖ်င္းေသာ စိတ္ယုတ္မာအေပါင္းတြင္ ေၾကာက္ရံြ႕စိတ္သည္အဆိုးရြားဆံုးျဖစ္၏။

• သင္႔ဆႏၵသာလွ်င္ျပင္းျပပါေစ၊ သင္မုခ်ေအာင္ျမင္ရမည္။

• ညစ္ညမ္းတဲ႔ပတ္၀န္းက်င္မွာ ေရာက္ေနလို႔ စိတ္ဓာတ္မပ်က္ပါနဲ႔။ ၾကာပန္းလို ရႊံ႕ထဲက ထိုးထြက္ ေရေပၚမွာ ေနျပလိုက္စမ္းပါ။

• ကိုယ္ဟာ တစ္ဆင္႔ထက္တစ္ဆင္႔ အျမင္႔ကိုေရာက္လာတိုင္း ေက်နပ္တင္းတိမ္မေနပါနဲ႔။ အျမင္႔ဆံုးေရာက္သည္႔တိုင္ေအာင္ ႀကိဳးစားရုန္းကန္ရမည္။

" အမွန္တကယ္ ျဖစ္ေနတာေတြကို အမွန္အတိုင္း လက္ခံနိုင္ဖို႔ သိပ္အေရးႀကီးတယ္။ စိတ္ခ်မ္းသာေအာင္ ကိုယ္႔ကိုယ္ကို လွည္႔စားတာေတြ သူတပါးကို လွည္႔စားတာေတြ ရွိတယ္။ အဲဒီလို လွည္႔စားလာဟာ စိတ္ထဲမွာ ပဋိပကၡ ျဖစ္ေစတယ္။ ပဋိပကၡဟာ စိတ္ဓာတ္ အင္အားကို ကုန္ခန္းေစတယ္။ လွည္႔စားမႈ ထဲမွာပဲ အင္အား ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ား ကုန္သြားၿပီး၊ အသိအျမင္ ရွင္းလင္းမႈ လြတ္လပ္မႈရဖို႔ အေရးမွာ သံုးစရာ အင္အား မက်န္ေတာ႔ဘူး။ အမွန္ကို လက္ခံဖို႔ ကိုယ္႔ကိုယ္ကို မညာဖို႔ ရိုးသားမႈရွိဖို႔ လိုတယ္။ ရိုးသားမႈရွိမွ အသိဥာဏ္ပြင္႔မယ္ " ။

အထက္ပါ စာပိုဒ္ေလး ကေတာ႔ သတိ ဆိုတဲ႔ေနအိမ္ရယ္၊ အေပ်ာ္ဆံုးလူရယ္၊ ဗုဒၶရင္ခြင္မွာ ဆိုတဲ႔ တရားသံုးပုဒ္ကို စုေပါင္း ထုတ္ေ၀ခဲ႔တဲ႔ မဟာၿမိဳင္ ဆရာေတာ္ ဦးေဇာတိကရဲ႕ တရားစာအုပ္ထဲက ဗုဒၶရင္ခြင္ဆိုတဲ႔ တရားေတာ္ထဲက စာပိုဒ္ေလး တစ္ခုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ခါက စာေရးသူ တစ္ေယာက္က ေရးထားတာ ဖတ္ဖူးပါတယ္၊ သိပ္ေကာင္းတဲ႔ စာအုပ္ကို ဖတ္ရတဲ႔အခါမွာ ၿပီးသြားမွာ စိုးတာေၾကာင္႔ စာကို ေျဖးေျဖးပဲ ဖတ္တယ္တဲ႔။ သူ႔အဆိုကိုဖတ္ရေတာ႔ စာေရးသူနဲ႔ သေဘာ တိုက္ဆိုင္တာေၾကာင္႔ နွစ္ၿခိဳက္မိပါတယ္။ စာေရးသူကေတာ႔ ကိုယ္သေဘာက်တဲ႔ စာတစ္ပိုဒ္ကို ဖတ္လိုက္ရတဲ႔အခါမွာ စာကို ေရွ႕ဆက္ၿပီး မဖတ္ႏိုင္ေတာ႔ပဲ ကိုသေဘာက်တဲ႔ စာပိုဒ္ကို အႏုလံုပဋိလံု အျပန္ျပန္ အလွန္လွန္ စဥ္းစား ဆင္ျခင္မိပါတယ္။

ဆရာေတာ္ ဦးေဇာတိကရဲ႕ အထက္ပါ တရားေတာ္ထဲက စကားေလးကို ဖတ္ရတဲ႔ အခါမွာလဲ စာကို ေရွ႕ဆက္ မဖက္ႏိုင္ေအာင္ပဲ ျဖစ္ရပါတယ္။ ဒီစကားေလး အေပၚမွာလည္း အျပန္ျပန္ အလွန္လွန္ စဥ္းစားေနမိပါတယ္။ သေဘာက်မိရင္း သေဘာက်ရင္းနဲ႔ သေဘာက် မဆံုးနိုင္ေအာင္လည္း ျဖစ္ရပါေသးတယ္။ ပထမ စာေၾကာင္းျဖစ္တဲ႔ အမွန္တကယ္ ျဖစ္ေနတာ ေတြကို အမွန္အတိုင္း လက္ခံဖို႔ သိပ္အေရးႀကီးပါတယ္ ဆိုတာကပဲ အဓိပၸါယ္ က်ယ္ျပန္႔လွေၾကာင္း ေတြ႕ရပါမယ္။

ရိုးသားမႈရဲ႕ ခိုင္းႏႈိင္းဖြယ္မရွိတဲ႔ အတုမဲ႔ ဂုဏ္ရည္ေတြကို ေနရာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လူအေတာ္မ်ားမ်ားဆီက မၾကာမၾကာ ၾကားရတာေၾကာင္႔ စာေရးသူတို႔ အေနနဲ႔ နားေရ ၀ေနပါၿပီ။ ရိုးသားျခင္းဆိုတာ ျမင္႔ျမတ္တဲ႔ အရာတစ္ခု ျဖစ္တယ္ ဆိုတာကိုလဲ စာေရးသူတို႔ ကိုယ္တိုင္ ယံုၾကည္ လက္ခံၾကပါတယ္။ စာေရးသူတို႔ ကိုယ္တိုင္လည္းပဲ ရိုးသားျခင္း ဂုဏ္ရည္ကို ပိုင္ဆိုင္သူအျဖစ္ အမ်ားတကာရဲ႕ အသိအမွတ္ျပဳမႈကို ရယူ ပိုင္ဆိုင္လိုတက္ၾကစၿမဲပါပဲ။ ရိုးသားျခင္းဂုဏ္ကို မျမတ္နိုးသူရယ္လို႔ ရွိနိုင္မယ္ေတာင္ မထင္ပါဘူး။ အလြန္တရာ ေကာက္က်စ္ ယုတ္မာ သူတစ္ေယာက္ ျဖစ္ေနဦးေတာင္မွပဲ ရိုးသားမႈဂုဏ္ကိုေတာ႔ ျမတ္နိုးမွာအမွန္ပါပဲ။ ကိုယ္ကိုယ္တိုင္ မရိုးသားသည္႔တုိင္ ကိုနဲ႔ ေပါင္းသင္း ဆက္ဆံရတဲ႔ သူမ်ားကိုေတာ႔ ယံုၾကည္ရတဲ႔သူမ်ား၊ ရိုးသားသူမ်ားသာ ျဖစ္ေစျခင္တဲ႔ ဆႏၵဟာ ရိုးသားမႈကို လူတိုင္း ျမတ္နိုးတယ္ဆိုတဲ႔ စကားအတြက္ ခိုင္မာတဲ႔ သက္ေသေကာင္း တစ္ခုပဲျဖစ္ပါတယ္။

ရိုးသားျခင္းဂုဏ္ကို ပိုင္ဆိုင္သူတစ္ေယာက္ ျဖစ္ဖို႔အတြက္ ဆိုရင္ေတာ႔ အမွန္တကယ္ ျဖစ္ေနတာေတြကို အမွန္အတိုင္း လက္ခံဖို႔ လိုပါလိမ္႔မယ္။ အမွန္တကယ္ ျဖစ္ေနတာေတြကို အမွန္အတိုင္း လက္မခံပဲနဲ႔ေတာ႔ ရိုးသားသူ တစ္ေယာက္ ဘယ္နည္းနဲ႔မွ ျဖစ္နိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အမွန္အတိုင္း လက္မခံနိုင္သူ တစ္ေယာက္ရဲ႕ ႏႈတ္က ထြက္လာတဲ႔ ရိုးသားဟန္ ႏႈတ္ထြက္စကားကားနဲ႔ လုပ္ရပ္မ်ားဟာလဲ အေယာင္ေဆာင္ဟန္ျပ အတုအေယာင္မ်ားသာ ျဖစ္ပါလိမ္႔မယ္။ တကယ္ေတာ႔ အမွန္အတိုင္း လက္ခံနိုင္ဖို႔ ဆိုတာကလဲ အေျပာ လြယ္သေလာက္ လက္ေတြ႔ပိုင္းမွာ ခက္ခဲလွပါတယ္။ စိတ္အားသတၱိ ေပ်ာ႔ညံ႔သူတို႔ အေနနဲ႔ဆိုရင္ လိုက္နာနိုင္ဖို႔ အင္မတန္ ခဲယဥ္းမွာပါ။ ခဲယဥ္းေပမယ္႔လဲ ရုပ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈအတြက္ နည္းမွန္လမ္းမွန္ ႀကိဳးစားယူရင္ ရနိုင္သလို စိတ္အားသတၱိ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ အတြက္လဲ နည္းမွန္လမ္းမွန္ ႀကိဳးစား အားထုတ္ယူရင္ ရနိုင္ပါတယ္၊ တကယ္ေတာ႔ စာေရးသူတို႔တစ္ေတြဟာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈအတြက္ အခ်ိန္ေပး ေလ႔လာအားထုတ္မႈ နည္းတာေၾကာင္႔ စိတ္အား သတၱိမ်ားကလည္း ဖြံ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ နည္းပါးရျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္အားသတၱိဖံြ႕ၿဖိဳးတိုးတက္မႈ အတြက္ အေကာင္းဆံုး နည္းကေတာ႔ စိတ္ အေျခအေနအမွန္ကို နားလည္ေအာင္ ႀကိဳးစားျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ စိတ္အေျခအေနအမွန္ကို နားလည္ဖို႔အတြက္ စိတ္ကို ေလ႔လာအကဲခက္ဖို႔ လိုပါလိမ္႔မယ္။

စာေရးသူတို႔တေတြအေနနဲ႔ ကိုယ္႔စိတ္ အေျခအေနအမွန္ကို နားလည္ေအာင္ ႀကိဳးစားမႈျပဳ လုပ္ေလ႔ နည္းတာေၾကာင္႔ စာေရးသူတို႔စိတ္အေပၚ က်ေရာက္ေလ႔ရွိတဲ႔ ေဘးအႏၱရာယ္ မ်ားကိုလဲ မသိျမင္ႏိုင္က်ပါဘူး။ ေဘးအႏၱရာယ္မ်ား က်ေရာက္ေနတာကို မသိတဲ႔အတြက္ ကုစားဖို႔ ဆိုတာလည္း မသိျပန္ပါဘူး။ ႀကိဳတင္ကာကြယ္နည္းနဲ႔ ကုစားသူ ဆိုတာကေတာ႔ အေတာ္ပဲ နည္းပါးပါတယ္။ အဲဒီလိုေဘးအႏၱရာယ္မ်ားကို ကုစားမႈမျပဳျခင္း၊ ႀကိဳတင္ကာကြယ္မႈ မျပဳျခင္းေၾကာင္႔ ဒဏ္ရာ အနာတရမ်ားနဲ႔ ညစ္ေထး ေနတဲ႔စိတ္ဟာ ခံနိုင္ရည္စြမ္းရည္နဲ႔ ထက္ျမက္မႈ သတၱိအင္အားတို႔ နည္းပါးေလမွာ အမွန္ပဲ။ စိတ္အားသတၱိ နည္းပါးေနလ်င္လည္း လူတစ္ေယာက္အတြက္ မရွိမျဖစ္တဲ႔ စား၀တ္ေနေရး အေရးသံုးပါးေၾကာင္႔ျဖစ္ေစ၊ အျခားအျခားေသာ အျခံအရံ လိုအပ္ခ်က္တစ္ခုခုေၾကာင္႔ျဖစ္ေစ၊ အေျခအေနတစ္ခုက ေတာင္းဆို လာတဲ႔အခါမွာ အဲဒီလို လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ျဖည္႔ဆည္းဖို႔ ရိုးသားမႈ ဂုဏ္သိကၡာကို အလြယ္တစ္ကူ စြန္႔လႊတ္တက္က်ပါတယ္။

အထူးသျဖင္႔ေတာ႔ လူ႕ပတ္၀န္းက်င္က ျပဌာန္း သက္မွတ္ထားတဲ႔ အႏွစ္မဲ႔ ဂုဏ္သိကၡာကို ရယူ ပိုင္ဆိုင္နိုင္ဖို႔ အတြက္ သဘာ၀က သတ္မွတ္ထားတဲ႔ တကယ္႔ အစစ္အမွန္ အႏွစ္ျပည္႔ ဂုဏ္သိကၡာမ်ားနဲ႔ အလြယ္တကူ လဲလွယ္ အစားထိုးၾကျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ဖက္က သက္မွတ္ခ်က္ ဂုဏ္သိကၡာမ်ား ေတာက္ေျပာင္လာေလ တစ္ဖက္မွာေတာ႔ စစ္မွန္တဲ႔ သဘာ၀ ဂုဏ္သိကၡာမ်ား ဆုတ္ယုတ္ညစ္ႏြမ္းေလ ျဖစ္ရတာေတာ႔ အလြန္မွပဲ ၀မ္းနည္းဖြယ္ ေကာင္းလွပါတယ္။ ပုဂၢိဳတစ္ေယာက္မွာ အစစ္အမွန္ ဂုဏ္ အေရအေသြးမ်ား နည္းပါးလာတာနဲ႔အမွ် အမွန္တကယ္ ျဖစ္ေနတာကို အမွန္အတိုင္း လက္ခံဖို႔ ျဖစ္နိုင္ေခ် နည္းပါးသြားပါေတာ႔တယ္။ အျဖစ္အမွန္ေတြကို အမွန္အတိုင္း လက္မခံနိုင္သူ တစ္ေယာက္ ျဖစ္လာတာနဲ႔ အမွန္တရား ေၾကာက္ရြံ႕မႈစိတ္မ်ားကလည္း တပါတည္း ပူးတြဲ ပါ၀င္လာပါေတာ႔တယ္။ ေၾကာက္ရြံ႕သူတစ္ေယာက္ဟာ အားကိုးရာ ပုန္းခုိရာ ရွာေဖြ တတ္တာကလည္း သဘာ၀ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အားကုိးရာကုိ ရွာေဖြရာမွာ ကုိယ့္အားကုိကုိး မွီခုိ္ရမည့္သူရဲ႕ အမ်ားအေပၚ တရားမႈမတရားမႈ ၊ (သုိ႔မဟုတ္) ႐ုိးသားေျဖာင့္မတ္ တည္ၾကည္မႈ ရွိမရွိကုိပင္ ဂ႐ုျပဳမေနႏုိင္ေတာ့ပဲ ကုိယ့္အတြက္ အက်ဳိးအျမတ္ရ ႏုိင္မႈ မရႏုိင္မႈေလာက္ကုိပဲ ၾကည့္႐ႈ႕တတ္ ၾကပါတယ္။

ပုန္းခုိရာကို ရွာရာမွာလည္း ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ဖုံးကာႏုိင္တဲ့ လုံျခဳံရာ တစ္ခုခုကုိ ရွာေဖြႏုိင္ျခင္းနဲ႔ ၾကည့္တတ္သူမ်ား မျမင္ႏုိင္ေအာင္ အျမင္အာ႐ုံမ်ား မႈန္၀ါးသြားေအာင္ ျပဳလုပ္ျခင္း စတဲ့ နည္းမ်ဳိးစုံ အသုံးျပဳလာတတ္ပါတယ္။ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ဖုံးကာႏုိင္တဲ့ လုံျခဳံရာ တစ္ခုခုကုိ ရွာေဖြရာမွာ သူတစ္ပါထံမွာ ရွိေနတဲ့ ဂုဏ္သိကၡာအဖုံး အကာကုိ မတရားေသာနည္းနဲ႔ ရယူၿပီး မိမိရဲ့ အေၾကာက္တရားကုိ ဖုံးကာဖုိ႔ ၾကဳိးစားတတ္ပါေသးတယ္။ တစ္ခ်ဳိ႕ကေတာ့ လုံျခဳံႏုိးနဲ႔ အသာေလး ေခါင္းလ်ဳိလုိ႔ ေနတတ္ပါတယ္။ ရန္သူျမင္မွာ စုိးတာေၾကာင့္ သဲထဲကုိ ေခါင္းလ်ဳိၿပီး ေနတတ္တဲ့ ကႏၱာရေန(ostrich) ငွက္ကုလားအုပ္လုိ ပုဂၢဳိလ္ မ်ဳိးေတြေပါ့။ ကုိယ္က အျပင္ေလာက ကုိမျမင္႐ုံနဲ႔ တစ္ပါးသူေတြ ကလည္း ကုိယ့္လိုပဲ မျမင္ႏုိင္ေလာက္ဘူးရယ္လုိ႔ ေတြးထင္ယူဆမိတဲ့ သေဘာပါ။ ေနာက္ၿပီး တစ္ပုိင္းတစ္စကို လုံေအာင္ဖုံးကာႏုိင္ေပမဲ့ က်န္တဲ့အပုိင္းက လွစ္ဟျပထားသလို ျဖစ္ေနတယ္ဆုိတာ ကုိေတာင္မွ သတိမမူႏုိင္တဲ့အထိ ျဖစ္သြားတတ္ ပါေသးတယ္။

တစ္ခ်ဳိ႕ကေတာ့ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ပုန္းခုိရာမရွာပဲ တစ္ပါးသူမ်ားရဲ႕ အျမင္အာ႐ုံ ေျပာင္းလဲ သြားေအာင္ အျမင္မ်ား မႈန္၀ါးေ၀သီ သြားေအာင္ မတရားနည္းနဲ႔ ဖန္တီး ျပဳလုပ္တတ္ပါတယ္။ တစ္ပါသူးမ်ားရဲ႕ စြမ္းအားအမွန္ေတြကုိ မတရားနည္းနဲ႔ ခ်ိနဲ႔သြားေအာင္ လုပ္ကတည္းကုိက အမွန္တရားဆိုတာ လုံး၀မျဖစ္ႏုိင္ပါဘူး။ စြမ္းအားသတၱိ ခုိင္မာသူတုိ႔ တစ္နည္းအားျဖင့္ ကုိယ့္ခံစြမ္းအား ေကာင္းသူတို႔က အမွန္တရားနဲ႔ တစ္သားတည္း ျဖစ္ေနတာေၾကာင့္ အျမင္စြမ္းအားမ်ား ထက္သန္ေနတယ္။ ကုိယ့္ရဲ႕ ဖန္တီးလႈံ႕ေဆာ္ ေျပာင္းလြဲေစမႈမ်ား အရာမထင္ ျဖစ္ေနတယ္ဆုိရင္ ကုိယ့္အလုိက် မျဖစ္ရေကာင္းလားလို႔ မလုိစိတ္္ထား ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ဆန္႔က်င္ဖက္ ပဋိပကၡတရားဟာ အထင္အရွားေပၚလာတတ္ပါတယ္ ။

ပဋိပကၡ ျဖစ္လာတာနဲ႔ ကုိယ့္နဲ႔အယူအဆ မတူသူကအမွား ကုိယ့္ဖက္တရားက အမွန္ရယ္လုိ႔ ဘက္မမွ်တဲ့ စိတ္ထားမ်ားလည္း ေပၚေပါက္လာပါတယ္ ။ တစ္ဆင့္တက္လုိ႔ ကုိယ့္ဘက္တရားက အမွန္ဆိုတာ သက္ေသထူဖုိ႔ ၾကဳိးသားပါေတာ့တယ္။ သက္ေသထူဖုိ႔ ၾကဳိးစားရာမွာလည္း ကုိယ္ျဖစ္ေစခ်င္တဲ့ ကုိယ့္လုိအင္ဆႏၵကုိ ေထာက္ကူေပးမယ့္ ပုဂၢဳိလ္မ်ဳးိနဲ႔ ကုိယ့္အယူအဆနဲ႔ ညီမွ်တဲ့ တရားမ်ဳိးေတြကုိသာ သက္ေသအျဖစ္ ေခၚယူတာမုိ႔ ကုိယ့္ရဲ႕ အယူအဆတရားသာ အမွန္ဆုိတဲ့ သေဘာဟာ ခုိင္မာသထက္ ခုိင္မာေစပါေတာ့တယ္ ။ ဒီအခ်ိန္မွာေတာ့ လွည့္စားမႈတရားမ်ားကလည္း အထြဋ္အထိပ္ကုိ ေရာက္ရွိလာပါေတာ့တယ္။ အစပထမမွာေတာ့ ပတ္၀န္းက်င္ အမ်ားအေပၚလွည့္စားၿပီး တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိပါ မသိမသာ ျပန္လည္လွည့္စားလာပါေတာ့တယ္။

သူတစ္ပါးကုိ လွည့္စားျခင္းဟာ အလြယ္တကူေျပေပ်ာက္ႏုိင္ေပမဲ႔ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ လွည့္စားမႈကေတာ့ လြယ္လင့္တကူ ေျပေပ်ာက္ဖုိ႔ ခဲယဥ္းပါတယ္။ ကုိယ့္ကုိယ္ကို ဆင္ေျခအမ်ဳိးမ်ဳိး ေပးၿပီးလည္း ေနတတ္ပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္အထိ ျဖစ္လာႏုိင္သလဲဆုိရင္ အမွန္တရား အရိပ္အေယာင္လမ္းစကုိ ေတြ႔ရတာေတာင္ မထူးေတာ့ပါဘူးေလ ဆိုတဲ့ မထူးဇာတ္ခင္းတဲ႔ အေနအထားအထိ ျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ ဒီအေျခအေနမွေတာ့ `ေဆးကုလို႔ မရပါ ´ ဆုိတဲ႔ အေနအထားမ်ဳိးမို႔ မေဖာက္ျပန္တဲ႔ ေလာကနိယာမအရ သဘာ၀တရားရဲ့ ျပတ္သားစြာဒဏ္ခတ္မႈကုိ မလြဲမေသြ ခံရပါလိမ့္မယ္။

အမွန္တကယ္ ျဖစ္ေနတာေတြကုိ အမွန္အတိုင္းလက္မခံ ႏုိင္ျခင္းရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆုိးက်ဳိးမ်ားကေတာ့ ေျပာ၍ ကုန္ႏုိင္ဖြယ္ မရွိသလုိ အလြန္မွလည္း ေၾကာက္႐ြံထိတ္လန္႔ ဖြယ္ ေကာင္းလွတာကို မၾကာခဏဆုိသလုိ စဥ္းစားေနမိ တတ္ပါတယ္။ ( အရွင္ဥာဏိကာဘိသ )

• သည္ကေန႔ မင္းျဖစ္ေနသမွ်၊ ေနာက္တစ္ေန႔ မင္းျဖစ္မယ္လို႔ ေမွ်ာ္မွန္းနိုင္သမွ် အားလံုး မင္းမိဘ ေက်းဇူေၾကာင္႔။

• ငါ႔ဘ၀တြင္ ရတနာသံုးပါးသည္ နိဗၺာန္၊ အေမသည္ အသက္သခင္၊ အေဖသည္ မီးရွဴးတိုင္၊ ဆရာသည္ လမ္းျပၾကယ္။

• ငါ႔ဘ၀တြင္ ငါ႔မိဘသာ ရွိေနပါေစ။ ဒုကၡဟူသမွ် လက္ျပေခၚပါ႔မယ္။

• ေငြနဲ႔ အရာရာကို ဖန္တီးယူနိုင္တယ္တဲ႔။ ျဖစ္နိုင္ပါလိမ္႔မယ္။ ဒါေပမယ္႔ မိဘတို႔ရဲ႕ ေမတၱာ၊ ေစတနာ၊ အနစ္နာခံမႈ ေတြကိုေတာ႔ ေငြနဲ႔ လဲလို႔ မရပါဘူး။

• မိခင္တိုင္းရဲ႕ရင္ခြင္ဟာ သားသၼီးတိုင္းအတြက္ ေဆာင္းမွာ ေႏြးေထြးမႈကို ေပးနိုင္သလို ေႏြမွာလည္း ေအးျမမႈကို ေပးစြမ္းနိုင္ပါတယ္။

• အပူမီးကုေဋ အေမ႔ရင္မွာ ၀န္းရံေသာ္လည္း အၿပံဳးမပ်က္ သားေမွးဆက္ရန္ သားေခ်ာ႔ေတးသံ ရင္တြင္းမွာေလ လိႈက္လႈိက္လွဲလွဲ သီဆိုဆဲပါေလ။

• လျပည္႔ည လ၀န္းထက္ အေမ႔မ်က္၀န္းက ပို၍ စိုရႊန္းေတာက္ပ၏။

• ငါ႔ရဲ႕ပထမအခ်စ္က မိခင္၊ ဒုတိယႏွလံုးသား ကဖခင္။

• ေလာကမွာ မိမိအေပၚ ဘယ္သူေတြ ေမတၱာပ်က္ပ်က္၊ မိဘႏွစ္ပါးက ေမတၱာမပ်က္ဘူး။

• စီးပြားေရး ေတာင္႔တင္း ခိုင္မာသူတို႔သည္ မိဘအား ေထာက္ပံ႔ ၾကည္႔ရႈနိုင္ျခင္းဟူေသာ ႀကီးမားေသာ ဆုလဘ္ကို ရရွိၾကသည္။

• မသိတတ္ခင္က မိဘကို စိတ္ညစ္ေစတာကို ထားလိုက္ေတာ႔။ အခု သိတတ္ၿပီ။ မိဘကို ေပ်ာ္ရႊင္ပါေစေတာ႔။

• မိဘေက်းဇူးကို ဆပ္ခြင္႔ရတုန္းမွာ အရအမိဆပ္ပါ။

• မိဘ၊ ဆရာရဲ႕ ေမတၱာကို ေအာင္ျမင္မႈနဲ႔ ေက်းဇူးဆပ္တာအေကာင္းဆံုး။